Uznawana za pierwszą w Europie
i drugą na świecie nowoczesną konstytucję
Uchwalona 3 maja 1791 roku na Sejmie Czteroletnim ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów była pierwszą w Europie i drugą na świecie nowoczesną konstytucją.
Wprowadzała w Rzeczypospolitej ustrój monarchii konstytucyjnej – zachowywała stanową strukturę społeczeństwa, ale otwierała perspektywy dalszych przekształceń systemu państwowego. Na jej podstawie przyjęto monteskiuszowski podział władz na prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, a także zniesiono m.in. liberum veto, konfederacje i wolną elekcję.
Choć Konstytucja 3 maja obowiązywała jedynie przez 14 miesięcy, była wielkim osiągnięciem narodu polskiego chcącego zachować niezależność państwową oraz zapewnić możliwość rozwoju gospodarczego i politycznego kraju.
Oryginał rękopiśmienny Konstytucji 3 maja początkowo był przechowywany w Wilanowie w zbiorach Archiwum Publicznego Potockich zgromadzonych przez Stanisława Kostkę Potockiego, uczestnika obrad Sejmu Czteroletniego. W latach 70. XIX wieku na mocy umów rodzinnych archiwum zostało przekazane do podkrakowskich Krzeszowic, a po 1945 roku powróciło do Warszawy i znalazło się w Archiwum Głównym Akt Dawnych.
Obecna Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.
PREAMBUŁA (Uroczysty wstęp do konstytucji lub umowy międzynarodowe.)
W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie, my, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczypospolitej, zarówno wierzący w Boga będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna, jak i nie podzielający tej wiary, a te uniwersalne wartości wywodzący z innych źródeł, równi w prawach i w powinnościach wobec dobra wspólnego – Polski, wdzięczni naszym przodkom za ich pracę, za walkę o niepodległość okupioną ogromnymi ofiarami, za kulturę zakorzenioną w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu i ogólnoludzkich wartościach, nawiązując do najlepszych tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej, zobowiązani, by przekazać przyszłym pokoleniom wszystko, co cenne z ponad tysiącletniego dorobku, złączeni więzami wspólnoty z naszymi rodakami rozsianymi po świecie, świadomi potrzeby współpracy ze wszystkimi krajami dla dobra Rodziny Ludzkiej, pomni gorzkich doświadczeń z czasów, gdy podstawowe wolności i prawa człowieka były w naszej Ojczyźnie łamane, pragnąc na zawsze zagwarantować prawa obywatelskie, a działaniu instytucji publicznych zapewnić rzetelność i sprawność, w poczuciu odpowiedzialności przed Bogiem lub przed własnym sumieniem, ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot. Wszystkich, którzy dla dobra Trzeciej Rzeczypospolitej tę Konstytucję będą stosowali, wzywamy, aby czynili to, dbając o zachowanie przyrodzonej godności człowieka, jego prawa do wolności i obowiązku solidarności z innymi, a poszanowanie tych zasad mieli za niewzruszoną podstawę Rzeczypospolitej Polskiej.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r..
Zasada podziału władz:
Niemal 100 wydarzeń w całym kraju, ale także na Litwie i Ukrainie
uświetni obchody 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja.
Wśród tegorocznych propozycji są m.in.:
- Koncert nadzwyczajny Orkiestry Filharmonii Narodowej z okazji 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja (online).
- Wykłady organizowane przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Zamek Królewski w Warszawie oraz Archiwum Państwowe w Kaliszu (online i stacjonarnie – w zależności od sytuacji epidemicznej).
- Pełnometrażowy film dokumentalny „3 Maja, czyli dziś” przygotowany przez Biuro Programu „Niepodległa” i TVP we współpracy z wieloma instytucjami kultury (premiera 3 maja na antenach TVP1 i LRT Televizija – pierwszy kanał Litewskiej Telewizji Publicznej).
- Warsztaty interpretacji tekstów poetyckich, prowadzone przez Teatr Muzyczny w Łodzi (online).
- Jasnogórski Koncert Pieśni Maryjnych (MKDNiS, Biuro Programu „Niepodległa”, Polsat, Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny – transmisja telewizyjna).
- Warsztaty edukacyjne dla rodzin z dziećmi (online i stacjonarnie – w zależności od sytuacji epidemicznej).
- Liczne wystawy, wystawy plenerowe i pokazy, adresowane do wszystkich grup wiekowych (online i stacjonarnie – w zależności od sytuacji epidemicznej).
Zobacz zaproszenie:
Konstytucja w Polsce – jak powstała? – zobacz film:
Treść opracowana pod kierunkiem Pana Zdzisława Warzechy – nauczyciela historii.
Źródła:
https://www.gov.pl/web/kulturaisport/obchody-230-rocznicy-uchwalenia-konstytucji-3-maja–100-wydarzen-online-i-stacjonarnie
https://epodreczniki.pl/a/konstytucja-rzeczypospolitej-polskiej/DYs5JRyOl
https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Plik:Konstytucja_3_maja_Pałac_Prezydencki_w_Warszawie.jpg
https://pamiecpolski.archiwa.gov.pl/konstytucja-3-maja-1791/
